ШЖҚ «№13 Қалалық емхана» МКК медицина қызметкерінің Этикалық кодексі
I. Жалпы ережелер
II. Медицина қызметкері және қоғам
III. Медицина қызметкері және пациент
IV. Медицина қызметкерлерінің алқалылығы
V. медициналық құпия
VI. Әдеп Кодексінің қолданылу шегі, оны қайта қарау тәртібі және оны бұзғаны үшін жауапкершілік.
I. Жалпы ережелер
Медицина қызметкерінің әдеп кодексі (бұдан әрі-Кодекс) лауазымдық міндеттерін орындау кезінде медицина қызметкерлеріне басшылыққа алуға ұсынылатын әдеп нормалары мен мінез-құлық қағидаларының жиынтығы болып табылады.
Кодекстің ережелері ШЖҚ «№13Қалалық емхана» МКК барлық медицина қызметкерлеріне қолданылады
II. Медицина қызметкері және қоғам
Медицина қызметкерінің кәсіби қызметінің басты мақсаты-адамның өмірін сақтау, аурулардың алдын алу және денсаулығын қалпына келтіру, сондай-ақ емделмейтін аурулардағы азапты азайту. Медицина қызметкері өз міндеттерін Гиппократтың антын, гуманизм мен мейірімділік принциптерін басшылыққа ала отырып орындайды.
Медицина қызметкері өзінің шешімдері мен іс-әрекеттері үшін барлық жауапкершілікті өз мойнына алады, ол үшін ол жүйелі түрде кәсіби жетілдіруге міндетті.
Өз қызметінде медицина қызметкері өзіне белгілі және қолдануға рұқсат етілген медицина ғылымының соңғы жетістіктерін пайдалануы керек.
Материалдық, жеке пайда себептері медицина қызметкерінің кәсіби шешім қабылдауына әсер етпеуі керек.
Медицина қызметкері дәрі-дәрмектерді дайындаушы фирмалар мен таратушылардан олар ұсынатын дәрі-дәрмектерді тағайындағаны үшін көтермелеулерді қабылдамауы керек.
Медицина қызметкері дәрі-дәрмектерді тағайындау кезінде медициналық көрсеткіштерді және науқастың мүдделерін қатаң басшылыққа алуы керек.
Медицина қызметкері жасына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, дініне, әлеуметтік жағдайына, саяси көзқарастарына, азаматтығына және басқа да медициналық емес факторларға, соның ішінде материалдық жағдайына қарамастан, оған мұқтаж кез келген адамға медициналық көмек көрсетуі керек.
Медицина қызметкері өзі жұмыс істейтін мекемеге қатысты өз міндеттемелерін адал орындауы керек.
Студенттер мен жас мамандарды оқытатын медицина қызметкерлері өздерінің мінез-құлқымен және өз міндеттерін орындауға деген көзқарасымен үлгі болуға тиіс.
Медицина қызметкері оған қол жетімді құралдармен (газеттер, журналдар, радио, теледидар, әңгімелер және т.б.) салауатты өмір салтын насихаттауға, қоғамдық және кәсіби этикалық нормаларды сақтауда үлгі болуға міндетті.
Медицина қызметкері, егер ол кәсіби тәуелсіздікпен үйлесімді болса, медицина қызметкерінің қадір-қасиетін төмендетпесе және пациенттерге және оның кәсіби қызметіне зиян келтірмесе, қандай да бір басқа қызметпен айналыса алады.
Медицина қызметкерінің жеке практика құқығы заңмен реттеледі.
Медицина қызметкері қызмет ететін адамгершілік мақсаттар оған өзінің жеке қадір-қасиетін заңды қорғауды, жеткілікті материалдық қамтамасыз етуді, кәсіби қызметті жүзеге асыру үшін жағдай жасауды талап етуге негіз береді.
Наразылықтың ұйымдастырушылық нысандарына қатыса отырып, медицина қызметкері оның бақылауындағы пациенттерге қажетті медициналық көмекті қамтамасыз ету міндетінен босатылмайды.
Медициналық этиканың сақталуын бақылауды медицина қызметкерінің тікелей басшылары жүзеге асырады.
III.Медицина қызметкері және пациент
Медицина қызметкері пациенттерге көрсетілетін медициналық көмектің сапасына жауап береді. Өз жұмысында ол Қазақстан Республикасының заңдарын, қолданыстағы нормативтік құжаттарды (медициналық стандарттарды) басшылыққа алуға міндетті, бірақ осы ұйғарымдар шеңберінде аурудың ерекшеліктерін ескере отырып, науқастың мүдделерін басшылыққа ала отырып, әрбір нақты жағдайда барынша тиімді деп санайтын алдын алу, диагностикалау және емдеу әдістерін таңдауға міндетті. Қажет болған жағдайда медицина қызметкері әріптестерінің көмегін пайдалануға міндетті.
Медицина қызметкері оларға көрсетілетін көмектің сапасы ең жоғары деңгейде болуы үшін бар күшін салуы керек.
Медицина қызметкері пациентті негізсіз тәуекелге ұшыратпауы керек, тіпті оның білімін адамгершілікке жатпайтын мақсаттарда пайдалануы керек. Емдеудің кез-келген әдісін таңдағанда, медицина қызметкері, ең алдымен, «зиян келтірме!».
Шұғыл көмек көрсету жағдайларын қоспағанда, ол науқастың жағдайынубықтырмайтын шараларды қабылдауға міндетті болған кезде, медицина қызметкері, егер ол және пациент арасында қажетті өзара сенім жоқ екеніне сенімді болса, егер өзін жеткілікті Құзыретті сезінбесе немесе емделуге қажетті мүмкіндіктері болмаса, науқасты емдеуден бас тартуға құқылы. Осы және осындай жағдайларда медицина қызметкері бұл туралы тікелей басшыны хабардар ету үшін барлық шараларды қабылдап, науқасқа құзыретті маман ұсынуы керек.
Медицина қызметкері пациенттің емдеуші дәрігерді, мекемені таңдау және емдеу-алдын алу шараларын жүргізу туралы шешім қабылдауға қатысу құқығын құрметтеуге тиіс. Науқастың емделуге ерікті келісімін медицина қызметкері әдетте науқаспен жеке сөйлескен кезде алады. Бұл келісім саналы болуы керек, науқасқа емдеу әдістері, оларды қолданудың салдары, атап айтқанда, мүмкін болатын асқынулар және басқа балама емдеу әдістері туралы міндетті түрде хабарлау керек. Пациенттің келісімінсіз емдеу-диагностикалық іс-шараларды жүргізуге пациенттің өмірі мен денсаулығына қауіп төнген және оның жағдайды барабар бағалай алмаған жағдайларда ғана рұқсат етіледі. Мұндай жағдайларда алқалы түрде шешім қабылдаған жөн. Психикалық аурумен ауыратын адамдарды емдеу кезінде медицина қызметкері Қазақстан Республикасының психиатриялық көмек көрсету туралы заңнамасын және оны көрсету кезінде азаматтардың құқықтарының кепілдіктерін басшылыққа алуға тиіс. Баланы емдеу кезінде медицина қызметкері оның ата-анасына немесе қамқоршыларына толық ақпарат беруге, емдеудің қандай да бір әдісін немесе дәрілік затты қолдануға олардың келісімін алуға міндетті.
Медицина қызметкері пациенттің ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуге, оған мейірімділікпен қарауға, оның жеке құпияға құқығын құрметтеуге, науқастың туыстары мен жақындарының мәселелерін түсіністікпен қабылдауға тиіс, бірақ сонымен бірге ол жеткілікті кәсіби себептерсіз пациенттің және оның отбасы мүшелерінің жеке істеріне араласпауы керек.
Медицина қызметкерінің пациентке өзінің философиялық, діни және саяси көзқарастарын таңуға құқығы жоқ. Дәрігердің жеке көзқарасы және басқа да кәсіби емес себептер диагностика мен емдеуге әсер етпеуі керек.
Егер пациент өз келісімін саналы түрде білдіре алмаса, оны заңды өкіл немесе науқасты үнемі қамқорлыққа алатын адам білдіруі керек.
Науқас өзінің денсаулық жағдайы туралы толық ақпарат алуға құқылы, бірақ ол одан бас тартуы немесе денсаулық жағдайы туралы хабарлауы керек адамды көрсетуі мүмкін.
Ақпарат пациентке елеулі зиян келтіруі мүмкін деген дәлелді себептер болған жағдайда жасырын болуы мүмкін. Алайда, пациенттің нақты талаптары бойынша медицина қызметкері оған толық ақпарат беруге міндетті. Науқас үшін қолайсыз болжам болған жағдайда, оның өмірін ұзартуға, мүмкін болатын қолайлы нәтижеге үміт қалдырып, оны өте нәзік және мұқият хабардар ету қажет.
Пациенттің қалауы бойынша медицина қызметкері оның басқа медицина қызметкерімен консультация алу құқығын іске асыруға кедергі жасамауға тиіс.
Медицина қызметкері пациентпен жұмыс істеуден бас тарта алады, оны келесі жағдайларда басқа маманға тапсырады:
егер өзін жеткілікті Құзыретті сезінбесе, тиісті көмек көрсету үшін қажетті техникалық мүмкіндіктері жоқ;
медициналық көмектің бұл түрі дәрігердің моральдық қағидаларына қайшы келеді;
дәрігер пациентпен терапевтік ынтымақтастық орната алмайды.
Медицина қызметкерінің науқаспен қарым-қатынасы кезінде өзін-өзі жарнамалауға жол берілмейді.
Қателік жіберген немесе емдеу процесінде күтпеген асқынуларды дамытқан кезде медицина қызметкері бұл туралы науқасты, тікелей басшыны хабардар етуге және зиянды салдарларды түзетуге бағытталған іс-қимылдарға дереу кірісуге міндетті.
Медициналық қызметкердің кәсіби міндеттерін дәрігер бүркеншік атты қолданбай және ресми түрде берілген атақтарды, дәрежелерді, атақтарды көрсетпей-ақ өз тегімен ғана жүзеге асыра алады.
IV. Медицина қызметкерлерінің алқалылығы
Өмір бойы медицина қызметкері оған кәсіби шеберлікті үйреткен адамға құрмет пен ризашылық сезімін сақтауға міндетті.
Медицина қызметкері медициналық қоғамдастықтың абыройы мен асыл дәстүрлерін қорғауға міндетті. Медицина қызметкерлері бір-біріне құрметпен және мейірімділікпен қарауы керек.
Медицина қызметкерінің басқа медицина қызметкерінің кәсіби біліктілігіне жария түрде күмән келтіруге немесе оның беделін түсіруге құқығы жоқ.
Қиын клиникалық жағдайларда тәжірибелі медицина мамандары тәжірибесі аз әріптестеріне дұрыс түрде кеңес беріп, көмек көрсетуі керек. Бірақ емдеу процесіне тек емдеуші дәрігер ғана жауап береді, олар әріптестерінің ұсынымдарын қабылдауға немесе олардан бас тартуға құқылы, бұл ретте тек науқастың мүдделерін басшылыққа алады.
Денсаулық сақтау мекемелерінің дәрігер — басшылары өздерінің қарамағындағы медицина қызметкерлерінің кәсіби біліктілігін арттыруға қамқорлық жасауға міндетті.
Медицина қызметкерлері мекеменің басқа медициналық және көмекші қызметкерлеріне құрметпен қарауға міндетті, олардың біліктілігін арттыруға үнемі қамқорлық жасайды.
V. медициналық құпия
Әрбір пациенттің жеке құпиясын сақтауға құқығы бар және дәрігер, сондай-ақ медициналық көмек көрсетуге қатысатын басқа адамдар, науқас қайтыс болғаннан кейін де, егер науқас басқаша бұйрық бермесе, медициналық көмекке жүгіну фактісі сияқты, медициналық құпияны сақтауға міндетті.
Құпия науқасты емдеу және емдеу процесінде алынған барлық мәліметтерге қолданылады (диагноз, емдеу әдістері, болжам және т.б.).
Науқас туралы медициналық ақпарат ашылуы мүмкін:
науқастың жазбаша келісімі бойынша;
анықтау, тергеу, прокуратура және сот органдарының дәлелді талабы бойынша;
егер құпияны сақтау пациенттің және (немесе) басқа адамдардың денсаулығы мен өміріне айтарлықтай қауіп төндірсе (қауіпті жұқпалы аурулар);
емдеуге осы ақпарат кәсіби қажетті болып табылатын басқа мамандарды тартқан жағдайда.
Дәрігер науқасты емдеуге қатысатын адамдардың да кәсіби құпияны сақтауын қамтамасыз етуі керек.
Медициналық ақпаратқа қол жеткізу құқығын пайдаланатын адамдар пациент туралы алынған барлық мәліметтерді құпия сақтауға міндетті.
Ғылыми зерттеулер, студенттерді оқыту және дәрігерлерді жетілдіру процесінде дәрігерлік құпия сақталуы керек. Науқасты көрсету оның келісімімен ғана мүмкін болады.
VI. Әдеп Кодексінің қолданылу шегі, оны қайта қарау тәртібі және оны бұзғаны үшін жауапкершілік.
Дәрігердің бірінші судьясы-өз ар-ұжданы. Екіншісі – медициналық қауымдастық, ол өзінің жарғысына және басқа құжаттарға сәйкес заң бұзушыға жаза қолдануға құқылы.
Егер әдеп нормаларын бұзу Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының ережелерін бір мезгілде қозғаса, медицина қызметкері заң бойынша жауапты болады.
Қызметкер оның мінез-құлқы ұжымда көпшілік алдында талқылануы мүмкін екенін түсінуі керек.
VI. Этикалық кодексті қайта қарау және түсіндіру.
Әдеп кодексін қайта қарау және оның ережелерін түсіндіру құқығы ШЖҚ «№13 Қалалық емхана» МКК Әдеп комиссиясына тиесілі
Кодексті қайта қарау тәртібі ШЖҚ «№13 Қалалық емхана» МКК Әдеп комиссиясының шешімімен айқындалады. Нақты жағдайларда Кодекстің белгілі бір ережелері түсініксіз түсіндіруге мүмкіндік беретіні анықталуы мүмкін. Осыған тап болған комиссия өзінің түсіндірмесін этикалық Комитеттің немесе конференцияның шешімімен рәсімдейді. Түсіндіру этикалық кодекске қосымша ретінде бекітілгеннен кейін заңды күшке ие болады.
